/Zarys stanowiska głównych ugrupowań ludowych wobec formuły wyborczej (do 1919 r.)
Aktualności13 stycznia 2010

Zarys stanowiska głównych ugrupowań ludowych wobec formuły wyborczej (do 1919 r.)

Dla ruchu ludowego kwestia zasad i formuły wyborczej miała zasadnicze znaczenie. Dążył on do szeroko rozumianej demokratyzacji stosunków społecznych i politycznych, a w obrębie tego do emancypacji wsi polskiej, uczynienia chłopa obywatelem i realnym współgospodarzem kraju. Osiągając ów cel nie szukał rozstrzygnięć rewolucyjnych, bardziej ewolucyjnych, będących następstwem aktywności parlamentarnej. Zainteresowany był więc szczególnie demokratyzacją prawa wyborczego. Rzeczywistość życia politycznego na początku XX wieku dostarczyła ludowcom szeregu okazji wyrażenia poglądu  w tej sprawie. W Galicji wiązało się to z demokratyzacją prawa wyborczego do parlamentu wiedeńskiego i sejmu lwowskiego, w Królestwie – z wypadkami rewolucyjnymi 1905 – 1907 r., gdy wysuwana była idea autonomii Królestwa; w okresie I wojny światowej wreszcie sposobność wypowiedzi odnośnie prawa wyborczego dały prace nad ordynacja wyborczą do Sejmu odradzającej się już Polski. Uwaga ludowców zasadniczo skupiała się na sposobie wyłaniania  jednoizbowego ciała przedstawicielskiego lub izby niższej parlamentu.

Pierwsza na ziemiach polskich polityczna organizacja chłopów – utworzony w 1893 r. Związek Stronnictwa Chłopskiego – akceptowała kurialny system wyborczy. Dystansowała się od zasady powszechności wyborów. odrzucała równość wyborów, redukując ją jedynie do tego, by  w kurii wiejskiej wybory do parlamentu wiedeńskiego i sejmu galicyjskiego nie były pośrednie. Idea głosowania równego wręcz irytowała działaczy ZSCh. Uważali oni, że zrównanie głosu ojca rodziny czy właściciela gospodarstwa rolnego z "głosem prostego pełnoletniego", czyli np. parobka, byłoby zabiegiem niesprawiedliwym, naruszającym boski (chrześcijański) porządek[1]. Od 1905 r. Stronnictwo to wchodziło w skład Polskiego Centrum Ludowego i  swój punkt widzenia na zasady wyborcze rozwijało w ramach nurtu chrześcijańsko – demokratycznego.

[1] A. Gurnicz, O "równą miarkę" dla chłopów. Poglądy i działalność pierwszej chłopskiej organizacji politycznej Związku Stronnictwa Chłopskiego 1893 – 1908, LSW 1963, s.  73 i 109.

 

 

Artykuł dostępny jest w pliku PDF:

Zarys stanowiska głównych ugrupowań ludowych wobec formuły wyborczej (do 1919 r.)

 

 

* Artykuł ukazał się w Śląskim Kwartalniku Historycznym "Sobótka" nr 4 z 2009. Pokazuje jakie są tradycje polskiego ruchu ludowego wobec prawa wyborczego, formuły wyborczej i okręgów wyborczych.

591 wyświetlen

Podobne wpisy