Po wydarzeniach niezwykle gorącego 2015 roku nazwa „Ruch JOW” stała się znana milionom i znacznie wzrosły szeregi aktywnych uczestników Ruchu. Ruch Obywatelski na rzecz JOW niesie postulat zasadniczej reformy strukturalnej państwa, która ma doprowadzić do odzyskania przez Polaków kontroli nad Sejmem i przywrócenia Sejmowi rangi prawdziwego forum narodu.

Podobnie, jak nieformalny ruch społeczny Maggioritario, który działał we Włoszech w latach siedemdziesiątych i osiemdziesiątych ubiegłego stulecia, nasz Ruch JOW również działa nieformalnie, bez struktur i bez hierarchii. Ruch JOW jest otwartym ruchem społecznym, który łączy osoby zaniepokojone niewydolnością instytucji państwa polskiego na skutek wadliwego ustroju politycznego. Uczestnicy Ruchu mają różne poglądy i pochodzą z różnych środowisk, ale mają wspólny cel: za pierwszy krok niezbędny do rozpoczęcia procesu naprawy państwa uznają przywrócenie obywatelom podmiotowości poprzez wprowadzenie w wyborach do Sejmu RP ordynacji większościowej realizowanej w 460 jednomandatowych okręgach wyborczych, z łatwą i równą dla wszystkich swobodą kandydowania i przy pełnej kontroli procedur wyborczych przez mieszkańców małych, jednomandatowych okręgów.

Ruch JOW nie ma struktur organizacyjnych, ale jego działanie może być wspomagane przez organizacje, stowarzyszenia, grupy zawodowe, czy instytucje, których członkom leży na sercu reforma państwa.

W odróżnieniu od włoskiego Maggioritario, polski Ruch JOW od samego początku posiadał swoją tożsamość. Przede wszystkim miał wyraźnego lidera w osobie jego twórcy, profesora Jerzego Przystawy. Jerzy Przystawa miał jasną wizję reformy, w sposób przystępny i zrozumiały dla każdego tę wizję artykułował, jednoczył Ruch, organizował jego wydarzenia oraz skupiał wokół siebie dużą grupę zaangażowanych osób, w tym cały potencjał intelektualny i logistyczny Ruchu.

Ruch JOW ma swoje strony internetowe i swoje logo. Posiada też swoją “własność intelektualną”, a szczególnie dokładną definicję właściwej i skutecznej implementacji postulatu JOW. Definicja ta powstawała w ciągu wieloletniej debaty wewnątrz Ruchu i wielu publikacji jego uczestników, przez co stała się czymś w rodzaju „wzorca w Sèvres” postulatu JOW. Istnienie tego wzorca pomaga demaskować koncepcje różnego rodzaju pseudo reform postulowanych i wprowadzanych w życie przez klasę polityczną. Koncepcje te wprawdzie odwołują się do JOW, ale w istocie służą ochronie interesów klasy politycznej i nadal ograniczają należne obywatelom prawo do wolnej reprezentacji. Przykładami takich pseudo JOW-ów są JOW-y w wyborach do Senatu, czy postulowana przez PiS w latach 2003-2007 ordynacja mieszana.

W 1999 roku powstało Stowarzyszenie JOW, które dostarcza Ruchowi logistyki, ma swoje biuro i konto bankowe. Stowarzyszenie JOW jest istotnym elementem kontynuacji i ochrony tożsamości Ruchu.

Od śmierci profesora Przystawy w 2012 r. Ruch JOW nie ma lidera, nadal działa nieformalnie i bez struktur, ale tożsamość Ruchu pozostała. Ponieważ znaczenie Ruchu ostatnio wzrosło, potrzebna jest dyskusja o kontynuacji i ochronie tej tożsamości, co może pomóc w wypracowaniu nowych form i nowych kierunków działania.

Choć włoski ruch Maggioritario był bardziej rozproszony i nie miał swojej wyraźnej tożsamości, to jednak przykład Włoch jest dla nas pouczający. Ruch Maggioritario odniósł po dwóch dekadach działania wielki sukces i doprowadził do gruntownej reformy prawa wyborczego na drodze referendum w 1993 roku. Stało się to wbrew woli większości elit politycznych i przy ich aktywnym oporze. Politolodzy (Giannetti, Grofman, Renwick) zwracają dziś uwagę na niezwykły charakter tamtej reformy, pokazując, że nie była postulowana w programach politycznych włoskich partii i nie doszło do niej w wyniku racjonalnego i planowego działania elit. Wręcz przeciwnie, do historycznego referendum we Włoszech i odrzucenia destabilizującego Republikę Włoch proporcjonalnego systemu wyborczego doprowadziły działania z zewnątrz struktur politycznych.

2015 rok stał się zaledwie początkiem budowania prawdziwie masowego Ruchu reformatorskiego w Polsce. Wydarzenia ubiegłego roku pokazały i to po raz kolejny, że postulowana przez nas fundamentalna reforma ustrojowa może otrzymać jedynie pozorne wsparcie ze strony grup politycznych. W interesie tych grup jest zniekształcanie postulatu JOW. Prawdziwa reforma musi zostać wymuszona poprzez masowe parcie obywateli działających na zewnątrz Sejmu. Prawo do łatwego, indywidualnego, oddolnego i taniego kandydowania w małych, jednomandatowych okręgach, obywatelski nadzór nad procedurami wyborczymi jest w interesie wielu Polaków. Interes ten jest sprzeczny z interesem klasy politycznej. Tożsamość Ruchu JOW i jej ochrona mogą poza sejmowym grupom reformatorskim pomóc we wzajemnej koordynacji i w poprawnym formułowaniu postulatu JOW.

Tomasz J. Kaźmierski i Wojciech Kaźmierczak

27 maja 2016

* zdjęcia: prof. Jerzy Przystawa, 2012
Marsz JOW na Warszawę, 2008