Dożyliśmy czasów, gdy każdy świadomy obywatel zdaje sobie sprawę z przysługującego mu pełnego prawa wyborczego, czyli dwom nierozłącznym prawom: czynnemu i biernemu. To znaczy, że może głosować (to vote) oraz może kandydować, czyli być wybieranym do gremium przedstawicielskiego (to stand for election).
W poprzedniej demokracji – socjalistycznej – obywatel miał tylko czynne prawo wyborcze. Ówczesny ustawodawca podstępnie odebrał mu prawo bierne stosując dość prosty zabieg prawny.
Oto czynność kandydowania obywatela ograniczył innym prawem, a mianowicie prawem zgłaszania kandydata: każdy – teoretycznie – może kandydować, ale już nie każdy jest uprawnionym do zgłoszenia swojej kandydatury do wyborów. Oto wyimek z ordynacji wyborczej z 1952 roku:
„Prawo zgłaszania kandydatów na posłów przysługuje organizacjom politycznym, zawodowym i spółdzielczym, Związkowi Samopomocy Chłopskiej, Związkowi Młodzieży Polskiej, jak również innym masowym organizacjom społecznym ludu pracującego” (art.33).
I ciągnie się ten PRL-owski zabieg, jak wesz za żołnierzem.
W III RP obywatel ma nadal tylko połowę pełnego prawa wyborczego do sejmu: prawo czynne ma, ale biernego jest pozbawiony. Zamiast prawa kandydowania każdego obywatela do sejmu nadal funkcjonuje zasada jego ograniczenia do prawa zgłaszania przez komitety na zasadzie wyłączności.
Potwierdza to zapis w Konstytucji, że:
„Kandydatów na posłów i senatorów mogą zgłaszać partie polityczne oraz wyborcy” (art.100.1),
a dalej ustawa Kodeks wyborczy uszczegóławia tę czynność:
„Kodeks wyborczy określa zasady i tryb zgłaszania kandydatów (…)” (art.1).
oraz
„Prawo zgłaszania kandydatów w wyborach przysługuje komitetom wyborczym (…)” (art.84 § 1)
Bez skorygowania tej wady ustrojowej III RP, a dotyczącej braku biernego prawa wyborczego do sejmu u obywateli, nadal tkwimy w okowach PRL.
- Demokracja walcząca jako anachroniczna następczyni socjalistycznej poprzedniczki - 15 stycznia 2025
- Poseł z każdego powiatu’24 - 29 października 2024
- Demokracja węgierska vs. demokracja brukselska - 14 października 2024
- Kodeks dobrej praktyki w sprawach wyborczych - 23 września 2024
- Ja Wyborca, My Wyborcy – koment - 9 września 2024
- Polsko-białoruskie powinowactwo wyborcze? - 2 sierpnia 2024
- O „demokracji” słów kilka (komentarze Blogera StanW) - 8 stycznia 2024
- Projekt Programu Odzyskania Polski – vox ex parte - 6 listopada 2023
- Awersja ustawodawcy do orzecznika „wolne” - 27 października 2023
- Przekręt założycielski III RP - 22 października 2023
