„Widzę, jak wszystkie państwa Europy chylą się ku upadkowi. Monarchie, republiki, wszystkie te narody o tak świetnych instytucjach, wszystkie te pięknie zrównoważone rządy są zgrzybiałe, zagrożone bliską śmiercią; a Polska, kraj wyludniony, spustoszony, uciemiężony, wydany na łup nieszczęściom i anarchii, tryska jeszcze młodzieńczym zapałem, waży się jeszcze domagać rządu i praw, jakby się dopiero narodziła. (…) Strzeżcie się, dzielni Polacy! (…) Naprawiajcie, jeśli można, wady swego ustroju, ale nie gardźcie ustrojem, który zrobił was tym, czym jesteście. Kochacie wolność, jesteście jej godni; broniliście jej przeciw najeźdźcy potężnemu i chytremu, który udając, że wiąże was więzami przyjaźni, zakuł was w łańcuchy niewoli.”

Źródło: Jean-Jacques Rousseau – „Considérations sur le gouvernement de Pologne”

Jan Jakób Rousseau „Uwagi na rządem Polski”; przełożył i opracował dr. Maciej Starzewski, Kraków 1924